miércoles, 26 de junio de 2024

El ciclo sinfónico de Beethoven por Klemperer en Viena 1960

 

Acabo de conocer, gracias a un amigo que se lo ha comprado de saldo, el álbum de 5 CDs con las 9 Sinfonías de Beethoven más tres Oberturas que el sello Andromeda editó en 2011 bastante cuidadosamente (anuncia “new remastering 24 bit/96 Khz”). Se trata de grabaciones en público -entre el 29 de mayo y el 7 de junio de 1960- a cargo de Otto Klemperer con la Philharmonia, que tuvieron lugar en Viena (en la Musikvereinsaal). Son tomas monoaurales, pero de aceptable sonido en general. Lo que hay que reconocer es que no añaden prácticamente nada muy significativo a las interpretaciones que ya conocíamos de este gigantesco intérprete beethoveniano.

UNA ORQUESTA PRODIGIOSA

Pero… me han servido, entre otras cosas, para reafirmarme en alguna de mis opiniones -apenas compartidas- sobre la estratosférica calidad de la Orquesta londinense por aquellos años, tan solo 15 años después de su fundación por el célebre productor fonográfico Walter Legge, y a los cinco de hacerse cargo Klemperer de su dirección musical. Téngase en cuenta que de esta Orquesta, que nació para grabar discos, apenas se conocen tomas en público de aquellos años. Pues bien, salvo algún aisladísimo desliz de algún solista, la ejecución no puede ser considerada sino portentosa.

ARTE Y TÉCNICA

¿Se habla con frecuencia de la técnica de este director? No, y se debería, porque hizo en pocos años de este conglomerado de instrumentistas de alto nivel un conjunto de virtuosismo aplastante -y eso que nunca hizo exhibición de ese virtuosismo-.

Se reconoce a menudo que algunos de los solistas que la integraban eran de primerísima línea -baste recordar, de aquellos años, al flauta Gareth Morris, al oboe Sidney Sutcliffe, al clarinete Bernard Walton, al fagot Gwydion Brooke, al trompa Alan Civil o a un soberbio primer trompeta cuyo nombre no logro recordar-, pero se habla mucho menos de su sección de cuerda. No hay más que escuchar la grabación en estudio (EMI, 30-X y 4-XI-1964) de la Eine kleine Nachtmusik, K 525 de Mozart con Klemperer para que quedemos boquiabiertos. Pero es que en cualquiera de estas Sinfonías de 1960, ¡en público! nos damos perfecta cuenta de que no había por entonces en el mundo nada igual. La extraordinaria precisión de la articulación sigue llamando la atención. Máxime teniendo en cuenta que se oye todo -incluso en tomas que distan de la perfección, como estas- con una nitidez y transparencia pasmosas, mérito ante todo de un director que trabajaba para lograrla con una meticulosidad extrema, implacable; con ensayos a veces extenuantes, según se contaba.

En cuanto a las interpretaciones, es decir a la dirección del maestro, no suelen resultar tan redondas como las de estudio inmediatamente anteriores, con algunas excepciones: las Sinfonías Primera y Octava, las Oberturas de Egmont y Coriolano me han gustado aún más en Viena que en los estudios londinenses (Abbey Road, Kingsway Hall). Y bueno, hay también un valor añadido que entusiasmará a muchos: la rutilante presencia en la Novena del enorme tenor Fritz Wunderlich.

 

GRABACIONES DE SINFONÍAS DE BEETHOVEN DIRIGIDAS POR KLEMPERER

Mientras no se especifique otra orquesta, se trata de la Philharmonia:

 

SINFONÍA 1

Cetra 17-XII-1956                           OSinfRAI Turín

EMI 28,29-X-1957                          09’55+8’53+4’04+6’20    9,5/7,5

Andromeda 7-VI-1960                    09’26+8’18+3’52+6’08    10/6

*KlempererFund V&VI-1970         08’53+7’32+4’22+6’43    10/7,5    ONewPhilharmonia

Arkadia 25-IX-1970                        11’27+8’03+4’41+7’07    9/7         ONewPhilharmonia         

 

SINFONÍA 2

EMI 4,5-X-1957                               13’27+13’08+4’00+7’03  10/7,5

Andromeda 29-V-1960                    13’24+11’55+3’48+6’45  9/6

*KlempererFund V&VI-1970         11’45+13’18+4’18+7’30  10/7,5    ONewPhilharmonia       

 

SINFONÍA 3 “HEROICA”

EMI 3,4-X&17-XII-1955

Testament 1957                 15’20+14’04+6’02+11’37                9/5         OrqRealDanesa

Hunt 29-III-1958               OSinfRIASBerlín

EMI 29-X&11-13-XI-1959  16’41+16’54+6’34+13’17           10/8

Andromeda 29-V-1960     15’46+14’50+6’15+12’20                8,5/6

Orfeo 16-VI-1963             15’54+15’05+6’17+12’41                8,5/6

*KlempererFund V&VI-1970  18’02+17’46+7’12+14’25       10/7,5    ONewPhilharmonia         

Arkadia 25-IX-1970         18’48+18’52+7’52+15’07                9/7         ONewPhilharmonia

 

Las interpretaciones de las Sinfonías 1ª y del 25 de septiembre de 1970 tuvieron lugar

en Bonn, durante las celebraciones del segundo centenario del nacimiento de Beethoven.

 

SINFONÍA 4

Arkadia 9-V-1956                            OConcertgebouw

EMI 21,22-X-1957                          12’27+10’01+5’50+7’30  8,5/7,5     

Andromeda 31-V-1960                    11’55+09’48+5’36+7’15  8,5/6

Hunt 11-13-V-1966                          OFilBerlín

Testament 26-V-1968                      13’28+10’59+6’27+8’30  9,5/7      OFilViena

EMI 29-V-1969                                13’58+11’35+6’58+8’43  9,5/8      OSinfRadioBávara

*KlempererFund V&VI-1970         13’15+10’46+6’36+8’07  9,5/7,5   ONewPhilharmonia

 

SINFONÍA 5

EMI 6,7-X&17-XII-1955                8’03+10’06+5’40+11’14  9,5/6

EMI 22-24&29-X-1959                   8’58+11’14+6’14+13’19  9/8

Andromeda 31-5-1960                     8’04+09’54+5’48+11’24  9/6

Hunt 11-13-V-1966                          OFilBerlín

DG 25-V-1968                                 9’12+11’48+6’28+12’45  9,5/7      OFilViena

Testament 26-V-1968                      8’58+11’31+6’26+12’30  9,5/7      OFilViena

EMI 29-V-1969                                7’41+12’11+6’52+11’04  9,5/8      OSinfRadioBávara

*KlempererFund V&VI-1970         7’20+11’25+6’14+10’10  9,5/7,5   ONewPhilharmonia

 

SINFONÍA 6 “PASTORAL”

Music&Arts 13-V-1956                   OConcertgebouw

EMI 7,8-X-1957                               13’05+13’22+6’33+3’43+09’13    10/7,5

Andromeda 2-6-1960                       13’20+13’26+3’48+3’31+08’56    9/6

*KlempererFund V&VI-1970         11’54+14’35+4’02+4’08+10’18     10/7,5    ONewPhilharmonia

 

SINFONÍA 7

¿Sello? 28-XI-1955                         12’30+09’42+8’03+7’39  9/5         OSinfNDRHamburgo

EMI 5,6-X, 17-XII-1955                 12’52+09’32+8’22+8’01  9/7

Archiphon 13-V-1956                      OConcertgebouw

Movimento 6-III-1957                    OSuisseRomande

Andromeda 2-6-1960                       12’46+09’31+8’07+8’00  9/6

EMI 25-X&19-XI-1960                  14’04+10’02+8’39+8’44  9,5/8

Refrain 20-II-1966                           ONewPhilharmonia

EMI 12-14-X-1968                          14’00+10’40+9’14+8’54  9/8         ONewPhilharmonia

*KlempererFund V&VI-1970         14’52+10’46+9’18+8’57  10/7,5    ONewPhilharmonia

 

En la caja con las 9 Sinfonías editada por EMI, se ha optado -creo que erróneamente, y no solo por el sonido- por la grabación de la Séptima Sinfonía de 1955, en lugar de por la de 1960.

 

SINFONÍA 8

Music&Arts 17-V-1956                   OConcertgebouw

EMI 29,39-X-1957                          09’49+4’28+5’16+8’18    8,5/7,5

Andromeda 4-6-1960                       09’52+4’15+5’00+8’00    9/6

*KlempererFund V&VI-1970         11’12+4’36+5’52+9’35    10/7,5    ONewPhilharmonia

 

SINFONÍA 9

Music&Arts 17-V-1956

Gré Brouwenstijn/Annie Hermes/Ernst Haefliger/Hans Wilbrink/CoroTonkunstAmsterdam/

OConcertgebouw

 

EMI 30,31-X, 21-23-XI-1957         17’03+15’38+15’02+24’27            9/7,5

Aase Nordmo-Lövberg/Christa Ludwig/Waldemar Kmentt/Hans Hotter/CoroPhilharmonia

 

Andromeda 7-6-1960        16’41+14’58+14’07+24’18            8/6

Wilma Lipp/Ursula Boese/Fritz Wunderlich/Franz Crass/WienerSingverein

 

*EuroArts 8-XI-1964        16’48+15’35+14’38+24’12            9/6,5

Agnes Giebel/Marga Höffgen/Ernst Haefliger/Gustav Neidlinger/Coro&ONewPhilharmonia

 

*KlempererFund 1970      18’40+17’38+16’58+27’50            9,5/7,5

Teresa Zylis-Gara/Janet Baker/George Shirley/Theo Adam/Coro&ONewPhilharmonia

 

No conozco las grabaciones en las que no especifico las duraciones.

lunes, 24 de junio de 2024

Franz (Ferenc) Liszt: Discografía actualizada (y X)

 

La leyenda de Santa Isabel, S2 (1862)

1974 Hungaroton Eva Andor, Kolos Kováts, Erzsébet Komlossy, Lajos Miller,

                        Sándor Solyom-Nagy/Coro&OFilEslovaca/János Ferencsik       

                        138’16             8,5/8

1985 Hungaroton Eva Marton, Kolos Kováts, Éva Farkas, Sándor Sólyom-Nagy,

                        József Gregor, István Gáti/CorosBudapest/OEstatalHungría/Arpád Joó

                        145’57             8/8,5

 

12 Lieder

1980 EMI         Janet Baker/Geoffrey Parsons   53’10   9/8


44 Lieder

1981 DG          Dietrich Fischer-Dieskau/Daniel Barenboim      170’25  8-10/8,5        

 

16 Lieder

1989 Capriccio Mitsuko Shirai/Hartmut Höll    61’54   8-9/8

 

18 Lieder

1992 Decca      Brigitte Fassbaender/Jean-Yves Thibaudet        57’39   8-9/9

 

11 Lieder

1994 EMI         Thomas Hampson/Geoffrey Parsons      35’23   8-9/9

 

19 Lieder

2011 Virgin      Diana Damrau/Helmut Deutsch             76’37   8-9/9

 

5 Lieder

2012 Onyx       Anne Schwanewilms/Charles Spencer   20’16   8/9      

 

Missa Choralis, S10 (1865)

1973 Decca      Solistas/CoroStJohn’sCollegeCambridge/

Stephen Cleobury (órgano)/George Guest         31’56   7/8

1989 Erato       Solistas/EnsVocalAuditeNovaParís/

                        Marie-Claire Alain (órgano)/Jean Sourisse        29’48   8/8,5

1989 Priory      Solistas/CoroCatedralWorcester/

                        Barry Smith (órgano)/Donald Hunt                   34’04   7,5/8

2000 Hyperion  Solistas/CorydonSingers/

                        Thomas Trotter (órgano)/Matthew Best             33’50   9/8

2011 Alto         Solistas/BBCNorthernSingers/

Francis Jackson (órgano)/Gordon Thorne          28’56   7/8

 

Missa Hungarica Coronationalis, S11 (1867)                  

1980 Hungaroton Veronika Kincses, Klára Takács, Dénes Gulyás, Lászlo Polgár/

                        CoroRTVHúngara/OSinfBudapest/György Lehel 49’22 7/7,5

 

Missa Solemnis “de Gran”, S9 (1855, rev. 1858)

1961 Hungaroton Maria Werner/Olga Szönyi/Alfonz Bartha/András Faragó/

                        CoroBudapest/OEstatalHúngara/Ferencsik        61’40       7/6

1977 Hungaroton Veronika Kincses/Klara Takács/Giorgy Korondy/Jozsef Gregor

                        CoroRTVHúngara/OSinfBudapest/Ferencsik     56’44       7,5/8

 

Via crucis, S53/583 (1879)

1984 Philips     CoroCámHolanda/Reinbert de Leeuw                           48’35  

1984 KochSchw Fischer-Dieskau/Aribert Reimann, piano

CoroCámRIASBerlín/Uwe Gronostay                           40’16   10/8,5              

1989 Erato       Solistas/EnsVocalAuditeNovaParís

Marie-Claire Alain, órgano/Jean Sourisse                      36’40   9/8,5

1994 Hortus     ChoeurSacrum/Andris Veismanis                                 42’44   8/8

2000 Hyperion  CorydonSingers/Thomas Trotter, órgano

                        Matthew Best                                                              38’48   9/9

2007 Naïve       CoroCámAccentus/Brigitte Engerer, piano

                        Laurence Equilbey                                                       36’40   8/8

2012 Alpha      CollegiumVocaleGent/Reinbert de Leeuw                     36’59   10/9

2013 Mirare      VoxClamantis/Jean-Claude Pennetier, piano

                        Jean-Eik Tulve                                                            43’39   9/9

2019 Ondine    CoroCámFilarmónicoEstonia/Kale Randalu, piano

                        Kaspars Putnins                                                          43’08   7/8


Las últimas dos obras de la lista, la llamada Misa "de Gran" y el Via crucis, son seguramente dos composiciones capitales muy poco conocidas; de esta última, al menos, existen varias grabaciones sobresalientes, pero no así de la anterior.  

 

sábado, 22 de junio de 2024

Franz (Ferenc) Liszt: Discografía actualizada (IX)

 

Sueño de amor 3, S541/3 (h.1850)

1912 Sony                  Josef Hofmann           3’36    6/2

1935 RCA                  Rubinstein                  4’41    8/3

1950 RCA                  Rubinstein                  4’32    9/5

1953 RCA                  Janis                           4’29    7/6

1954 RCA                  Rubinstein                  4’32    9/6

1958 Revelation         Richter                       4’23    8/5

1968 EMI                   Ogdon                         4’30    6,5/7

1971 EMI                   Ciccolini                    4’23    6/7      

1979 EMI                   Weissenberg              4’41    5/8

1981 DG                     Barenboim                 4’35    9/9

1983 Decca                Bolet                           4’53    8/8,5

1989 Philips               Arrau                          4’57    9/9

1990 RCA                  Kissin                         4’27    8/9

1998 Naxos                Jandó                          4’23    8/8

2011 Sony                  Lang Lang                  4’53    8/9

2022 Sony                  Igor Levit                   3’54    7/9

 

Unstern! Sinistre, Disastro, S208 (después de 1880)

1968 Hungaroton       Ernö Szegedi              6’35    9/7

1979 Philips               Brendel                       4’09    9/8,5

1990 DG                     Pollini                        6’03    9/8

 

Vals Mefisto No. 1 (piano), S514 (1860)

1945 RCA                  Kapell                         09’51  8/6

1952 Sony                  György Sandor           10’08  7/7

1953 Decca                Katchen                      09’44  7/6      

1956 RCA                  Rubinstein                  10’47  9/6

1958 Revelation         Richter                        11’05  9/5

1960 Everest              Jorge Bolet                 10’24  7/6

1961 EMI                   Ogdon                         11’12  5/6

1961 EMI                   Cziffra                        11’25  4/7

1971 Decca                Ashkenazy                  11’11  9/7,5

1979 RCA                  Horowitz                    11’40  7/8

1983 Decca                Bolet                           11’29  8/8,5

1988 Virgin                Stephen Hough           10’46  7,5/8

1990 Philips               Arrau                          12’39  8/9

2004 RCA                  Kissin                         11’56  9,5/9,5

2006 HMundi             Jon Nakamatsu           11’43  7,5/8

2007 Naxos                Giuseppe Andaloro    12’05  8/8

2013 Sony                  Andrea Kauten           15’38  6/8

2016 DG                     Barenboim                 12’11  9/10

2016 Sony                  Lucas Debargue         12’44  8,5/8,5

 

Vals Mefisto No. 3, S216 (1883)

1968 Hungaroton       Ernö Szegedi              9’57    7/7

2007 Naxos                Giuseppe Andaloro    9’48    9/9

 

Vals olvidado 1, S215/1 (1881-85)

1930 EMI                   Horowitz                    2’21    6/3

1946 RCA                  Rubinstein                  2’52    8/5

1951 RCA                  Rubinstein                  3’01    8/6

1961 RCA                  Rubinstein                  3’01    9/7

1962 Mercury            Janis                           2’53    8,5/7   

1958 Revelation         Richter                       2’38    9,5/5

1969 Philips               Arrau                          3’58    9/8 

1979 Philips               Brendel                       2’35    9/8,5

1992 Opus111            Youri Pochtar             2’57    7/8

2011 DG                     Barenboim                 3’30    10/9,5

 

…………………………..

 

 

VOCAL

 

Christus, S3 (1867)

1986 Hungaroton Veronika Kincses, Klára Takács, János B. Nagy, Lászlo Polgár/

                        CoroRTVHúngara/OEstatalHungría/Antal Dorati          180’38  8,5/8,5

1991 Erato       Benita Valente, Marjana Lipovsek, Peter Lindross, Tom Krause/

                        CoroFilEslovaco/OFilRotterdam/James Conlon             173’07  7/8

1998 Hänssler   H. Bonde-Hansen, Iris Vermillion, Michael Schade, Andreas Schmidt/

                        Gächinger Kantorei/OSinfRadioStuttgart/Helmuth Rilling 161’45  8/8,5

2011 Hungaroton Eva Andor, Zsuzsa Nemeth, Jozsef Reti, Sándor Solyom-Nagy/

                        CorosBudapest/OEstatalHungría/Miklos Forrai             157’45 

jueves, 20 de junio de 2024

Franz (Ferenc) Liszt: Discografía actualizada (VIII)

 

San Francisco de Asís predicando a los pájaros (de 2 Leyendas), S165/1 (1863)

1952 Decca                Kempff                       09’52  8,5/6

1971 EMI                   Ciccolini                    08’43  7/7      

1975 DG                     Kempff                       10’07  8/8,5

1979 Philips               Brendel                       10’21  9/8

1985 Erato                  Duchable                    09’44  7/8

1988 Virgin                Stephen Hough           10’56  9/8,5   

1988 Hyperion           Leslie Howard            08’49  7/8,5

1997 Naxos                Jandó                          10’00  8,5/8,5

2007 Warner/*EuroA   Barenboim                 10’21  9,5/7

2012 Sony                  Volodos                      10’18  9,5/10

 

San Francisco de Paula caminando sobre las aguas (de 2 Leyendas), S165/2 (1863)

1952 Decca                Kempff                       8’54    8/6

1963 Philips               Cziffra                        8’24    6/7

1971 EMI                   Ciccolini                    8’49    7/7

1975 DG                     Kempff                       8’52    7,5/8,5

1979 Philips               Brendel                       8’44    8,5/8

1988 Hyperion           Leslie Howard            7’35    7/8,5

1997 Naxos                Jandó                          8’52    8/8,5

2018 Orfeo                 Francesco Piemontesi 8’13    8/8,5

 

Schlaflos, Frage und Antwort (Desvelado, pregunta y respuesta), S203 (1883)

1968 Hungaroton       Ernö Szegedi              3’38    8/7

 

Sonata Dante (de Años de peregrinación, II)

1981 DG                     Barenboim                 15’37  9,5/8

1983 Philips               Arrau                          18’17  9/8,5

1985 Altarus              John Ogdon                15’41  5/7

*1985 EuroArts          Barenboim                 16’45  9/9

1986 Denon                Grimaud                     15’20  8/8,5

1990 Teldec               Leonskaja                   16’51  8/8,5

1991 DG                     Lilya Zilberstein        18’55  8/9

1991 EMI                   Jean-Philippe Collard 15’32  7/8

1992 Virgin                Stephen Hough           16’00  8/8,5

1994 Teldec               Barenboim                 16’18  9/8

2006 HMundi             Jon Nakamatsu           16’29  7/8

2007 Warner/*EuroA   Barenboim                 16’50  8/7

2013 Sony                  Andrea Kauten           18’23  7/8

2015 Hyperion           Angela Hewitt            18’16  8/9

2018 Warner              Aimi Kobayashi         16’44  7,5/9

 

Sonata en Si menor, S178 (1853)

1933 EMI                   Horowitz                    26’30  6/3

1960 Sony                  Fleisher                      27’51  6/7

1961 Philips               Richter                                   29’23  7,5/6,5

1965 RCA                  Rubinstein                  25’47  7/6,5

1965 RCA                  Gilels                          29’48  9,5/7,5

1970 Philips               Arrau                          32’13  7,5/7,5

1972 DG                     Argerich                     25’45  8/7,5

1972 Sony                  Freire                          28’17  6,5/7

197... Philips              Brendel                       28’03  7/7,5

1981 DG                     Barenboim                 30’20  9/8

1983 Decca                Bolet                           29’26  8/8

1985 Erato                  Duchable                    27’53  6/8

1985 Philips               Arrau                          32’03  8,5/8,5

*1985 EuroArts          Barenboim                 32’18  10/8,5

1988 Erato                  Barenboim                 32’21  9,5/8,5

1990 DG                     Pollini                        29’15  9/8

1990 Teldec               Leonskaja                   32’53  9/8,5

1991 DG                     Zimerman                  30’37  9,5/9

1992 DG                     Pogorelich                  33’44  8/8

1992 Philips               Brendel                       29’12  8/8,5

1997 Naxos                Jandó                          31’42  9/8,5

2001 Teldec               Fazil Say                    28’52  6/9,5

2005 Sony                  Emanuel Ax               28’57   8/9

*2005 DG                   Yundi Li                     28’50  7,5/9

2006 HMundi             Paul Lewis                 30’10  8,5/9

2009 DG                     Yuja Wang                 31’13  8/9

2010 Naxos                Biret                           31’20  8/8,5

2010 BerlinCl            Lars Vogt                   31’23  8/8,5

2013 Orchid               Boris Giltburg            31’13  8,5/9

2015 Hyperion           Angela Hewitt            34’18  7,5/9

2017 Naxos                Juan Pérez Floristán   31’38  8,5/8,5

2021 Decca                Benjamin Grosvenor 31’49  8/8,5

2022 La dolce vita     Michel Dalberto         30’00  7/8

2023 Pentatone          Francesco Piemontesi 29’49  8/8,5

2023 Sony                  Igor Levit                   32’22  7/8

2024 Alpha                 Nelson Goerner          29’29  7/9

 

3 Sonetos de Petrarca: 47, 104, 123 (de Años de peregrinación, II)

1955 Decca                Kempff                       5’50+5’38+6’42         9/6

1975 DG                     Kempff                       5’54+5’31+6’23         9/8,5

1981 DG                     Barenboim                 5’23+6’42+7’11         9,5/9

*1985 EuroArts          Barenboim                 5’10+6’27+7’43         9,5/9

1989 Warner              Elisabeth Leonskaja             7’07+8’11        9/9

1991 EMI                   Jean-Philippe Collard 5’52+6’44+6’05         7,5/8

2006 HMundi             Jon Nakamatsu           5’54+7’02+7’41         8/8

2007 Warner/*EuroA   Barenboim                 5’10+6’16+7’00         8,5/7

2012 Bis                     Yevgeny Sudbin         5’05+5’51+6’40         7/9

2013 Sony                  Andrea Kauten           6’20+5’47+5’53         7/8

2015 Hyperion           Angela Hewitt            6’24+7’35+7’58         8/9

2018 Warner              Aimi Kobayashi         6’25+6’19+6’46         8/9

2021 Decca                Benjamin Grosvenor  6’02+7’01+7’22         8,5/9

2024 Alpha                 Nelson Goerner          5’40+6’28+6’48         7,5/9