domingo, 6 de julio de 2025

Algunas cuestiones y curiosidades sobre Bach



El compositor y teórico Johann Adolf Scheibe (1708-1776) describía el estilo de Bach como “ampuloso y confuso”, resultado de un “exceso de arte”. ¡Alucinante!

Johann Friedrich Agricola (1720-1774), uno de los más destacados y más queridos discípulos de Bach, escribió: “Bach tenía un oído tan fino que era capaz de detectar el menor error incluso en obras musicales interpretadas por conjuntos de gran complejidad de voces o instrumentos. Es una lástima que solo rara vez tuviera la fortuna de encontrar para sus obras intérpretes que le ahorraran esas irritadas observaciones”.

Vamos, que para interpretar a Bach como en su tiempo, habría que hacerlo mal. Sería lo más auténtico e históricamente informado. Bueno, es lo que sucede hoy en no pocas ocasiones…

“Nadie ha hecho gala de tantas ideas ingeniosas e inusuales como él [J. S. Bach] en la elaboración de piezas consideradas aparentemente áridos ejercicios de destreza” (J. F. Agricola)

El propio Bach destruyó varias partituras suyas autógrafas, sobre todo de sus primeros años, por considerarlas inmaduras. Pero hay evidencias de que muchas de sus obras que no llegaron a publicarse se han perdido irremediablemente. Entre ellas La Pasión según San Marcos y bastantes cantatas sacras y profanas. Y algunas otras que solo han sobrevivido en transcripciones ajenas a su mano.

“El propósito último de los elementos constitutivos del lenguaje musical de Johann Sebastian Bach es el de conmover el corazón” (Christoph Wolff, autor de varias monografías sobre J. S. Bach). 

Parece claro que muchos de sus intérpretes históricamente informados no comparten esta opinión: se ocupan de intentar restablecer la letra como creen que debía ser en su época, olvidándose por completo del contenido

Según todas las evidencias, tras componer el Primer Libro de El clave bien temperado (terminado en 1722), Bach no tenía intención de hacer un Segundo Libro (concluido en 1742). Lo hizo para de algún modo “ponerse al día” pensando sobre todo en sus discípulos, pues Bach estaba bastante bien informado sobre las corrientes musicales de su tiempo, y dos décadas después habían evolucionado apreciablemente. Visto desde hoy, se suele opinar que el Segundo Libro es superior, incluso, al primero. 


viernes, 4 de julio de 2025

La música de cámara de Beethoven: Discografía (VII)


Opp. 81b-97 


Op. 81b Sexteto 2 violines, viola, cello y 2 trompas Mi b M (1795?)

1970 DG          Seifert/Klier/Cuarteto Drolc      7’49+4’35+4’53            8/8

1970 Decca      Octeto de Viena                        7’38+4’00+5’40            9/8

1992 Hyperion Gaudier Ensemble                     7’49+4’11+5’59            8/8,5

1995 MDG       Consortium Classicum              7’02+3’44+4’50            7,5/8

2010 Denon      Conjunto Cámara de Viena        7’49+4’11+5’59            9/9

 

Op. 87 Trío 2 oboes y corno inglés Do M (1794 o 95)

1979 DG              Holliger/Elhorst/Bourgue 10’44+5’11+3’02+4’48    10/9

1997 CPO            Consortium Classicum     10’17+4’53+2’29+4’10    8/8

2010 Campanella ConjVientoOFilBerlín     09’54+4’34+2’26+4’20    9/9

 

Op. 95 Cuarteto cuerda 11 Fa m “Serioso” (1810-11)

1952 Intense        Végh                    4’20+6’57+4’07+4’41      7,5/6

1961 Erato          Húngaro               4’14+6’19+3’54+4’27      7,5/7

1970 Sony           Juilliard               4’23+7’25+4’21+4’49      7,5/7

1971 Philips        Italiano                4’19+6’58+4’07+4’58      9/8

1979 EMI            Alban Berg          3’52+6’27+4’23+4’48      8/8,5

1979 Decca         Gabrieli               4’33+7’22+4’23+4’45      8/8,5

1980 ASV            Lindsay               4’48+7’22+4’35+5’06      8/8

1984 DG              Melos                   4’16+6’45+4’11+4’37      9,5/9

1989 Hyperion    Delmé                  4’40+7’53+4’14+5’01      7,5/8

*1991 EMI          Alban Berg          4’07+6’37+4’20+4’40      8/8

1993 RCA           Tokio                    4’26+7’05+4’38+4’48      10/9,5

2004 Decca         Takács                 4’23+6’59+4’12+4’54      9,5/9

2007 HMundi      Tokio                    4’39+7’04+4’45+4’55      9,5/9,5

2012 Alpha          Belcea                  4’26+7’10+4’09+4’50      9/9

2017 Sony           Juilliard               4’37+7’30+4’45+4’59      6/9

2020 Erato          Ébène                   4’17+7’54+4’28+4’53      9/9

2021 Çedille       Dover                   4’14+6’49+4’20+4’24      7,5/8,5

2024 Signum       Calidore               4’21+7’32+4’39+4’49      7,5/8

2025 CPO            Schuppanzigh     4’27+6’18+4’14+4’52      6/8

2025 Challenge   Narratio**           5’16+7’38+4’54+5’24      3/8

1996 Decca         Dohnányi/OFilViena (orq. Mahler)

4’31+6’44+4’51+5’16     9/9

**en la revista Ritmo de junio he leído una crítica muy elogiosa (*****)

del álbum con todos los Cuartetos de Beethoven por este grupo,

y me ha suscitado interés. He escuchado este Op. 95 y no pienso

consumir más tiempo en esta patochada, que podría titularse

“el ¿arte? del portamento”, una ejecución estomagante a más no poder.

 

Op. 96 Sonata violín y piano 10 Sol M      (1812)

1951 Sony           T.Spivakovsky/Firkusny   07’45+5’41+2’05+8’30    5/5

1953 Sony           Szigeti/Horszowski           09’57+6’24+1’52+8’43    7,5/6

1953 DG              Schneiderhan/Kempff       07’37+5’53+2’00+9’34    7/5

1957 Philips        Grumiaux/Haskil               09’25+5’42+1’36+8’21    5/5

1960 DG              Schneiderhan/Seemann    09’57+5’16+2’08+8’43    6,5/7

1964 Philips        Oistrakh/Oborin                10’35+6’28+2’02+8’25    7/7

1970 DG              Menuhin/Kempff               11’00+6’20+1’51+9’24    9/7                       

1973 EMI            Zukerman/Barenboim       10’46+7’13+2’02+9’13    9,5/8

1977 Decca         Perlman/Ashkenazy          10’30+6’40+1’55+8’46    8,5/8,5

2005 Warner       Leila Josefowicz/Novacek 10’41+6’29+2’03+9’59   7,5/8,5

2007 Challenge   Liza Ferschtman/Barnatan 11’29+5’49+1’59+8’39   7,5/9,5

2008 HMundi     Faust/Melnikov                 11’28+5’23+1’53+8’49    7/9

2010 Erato          R.Capuçon/Frank Braley  10’34+5’48+2’05+8’38    7,5/9

2012 Decca         Kavakos/Enrico Pace        11’21+6’25+1’50+9’23    8/9

2013 Wilson        David Abel/Julie Steinberg   10’46+7’14+2’03+8’53    7,5/9

2020 Lina Tur     Lina Tur/Aurelia Visovan    09’34+5’40+1’44+8’20    1/8

2020 Onyx          James Ehnes/A.Armstrong    10’37+5’25+2’06+8’47    7,5/9

2021 Bis              Zimmermann/Helmchen   10’29+5’25+1’47+8’33    8/9

2021 Accentus    C.-J.Kang/Sumwook Kim 11’37+6’11+2’12+9’26    9/9,5

2022 Warner       Midori/Thibaudet              10’30+6’58+2’02+8’45    7,5/9

2024 Cavi            Antje Weithaas/D.Várjon 10’59+6’28+2’01+9’13    8/9

 

Op. 97 Trío piano, violín y cello 7 Si b M “Archiduque” (1811; 1815)

1929 EMI            Cortot/Thibaud/Casals                     09’32+06’34+13’01+6’34               7/4

1942 RCA           Rubinstein/Heifetz/Feuermann       11’40+06’08+10’19+6’05               4/5

1959 Philips        Horszowski/Végh/Casals                14’38+07’52+14’58+8’06               9/7

1959 EMI            Oborin/Oistrakh/Knushevitzky       09’27+06’57+12’30+6’35               7,5/7

196? Melodiya    Gilels/Kogan/Rostropovich            12’41+11’42+12’20+7’02               8/6

1965 Sony           Istomin/Stern/Rose                          13’46+07’11+12’24+7’20               8/7,5

1966 EMI            H. & Y.Menuhin/Gendron               12’18+06’45+12’03+7’16               8,5/7

1970 DG              Kempff/Szeryng/Fournier               13’20+12’00+11’56+8’06               7/8

1970 Arkadia      Barenboim/Zukerman/Du Pré         10’00+06’44+15’19+7’10               9,5/8

1970 EMI            Barenboim/Zukerman/Du Pré         10’20+07’05+16’03+7’13               10/8

*1974 Naxos       Kempff/Menuhin/Rostropovich      09’45+06’54+12’10+7’48               6,5/6

1980 Philips        Trío Beaux Arts                                14’12+06’40+13’36+6’49               7,5/8

1984 Supraphon Trío Suk                                            13’05+05’59+12’25+7’03               7,5/8

1986 EMI            Ashkenazy/Perlman/Harrell            12’30+06’37+11’33+6’44               7/8,5

P1994 Philips      Richter/Kopelman/Berlinsky          13’55+07’22+13’05+7’48               8,5/8

2004 Hyperion    Trío Florestan                                   12’39+10’40+11’17+6’59               6,5/8,5

2008 Phoenix      Trío Haydn Eisenstadt                     13’15+06’39+12’53+7’34               7/8

2012 HMundi     Trío Wanderer                                  12’45+06’18+10’46+6’51               6,5/8

2014 HMundi     A.Melnikov/I.Faust/J.G.Queyras    12’57+06’16+11’18+6’55               6/8,5

2017 Gramola     Trío Van Beethoven                         13’42+11’21+11’49+7’23               7,5/9

2020 Erato          Frank Braley/R.&G.Capuçon         13’08+11’27+12’57+7’11               8/9

2020 Supraphon Trío Smetana                                    13’22+11’34+11’39+7’17               7,5/8,5

2020 Naïve          Trío Sora                                           12’24+09’20+13’37+7’13               7,5/8,5

2020 DG              D.&M.Barenboim/Soltani               10’02+07’14+12’48+7’54               9,5/9

2022 Sony           Ax/Kavakos/Ma                               14’12+07’08+12’43+7’33               8/9

2023 Bis              Trío Sitkovetsky                               13’47+11’09+12’57+7’25               7,5/9

 

martes, 1 de julio de 2025

La música de cámara de Beethoven: Discografía (VI)

 

Opp. 66-74

 

Op. 66 12 Variaciones cello y piano “Ein Mädchen oder Weibchen”  (1797-98)

1954 Sony           Casals/R.Serkin                 11’29     8,5/5

1960 DG              Fournier/Gulda                  10’55     8/7

1966 DG              Fournier/Kempff               10’40     7/7,5

1967 Philips        Gendron/Jean Françaix     09’12    8/7,5

1970 EMI            Du Pré/Barenboim            10’56    10/7,5

1973 EMI            Tortelier/Heidsieck           09’28    8,5/8

1975 EMI            Rostropovich/Devetzi       10’32    9/8

2004 Philips        Adrian&Alfred Brendel    10’09    8/9

2010 Hyperion    D.Müller-Schott/A.Hewitt10’17     7,5/8

2016 Onyx          Kirschbaum/Shai Wosner 09’55    6/8

2021 Sony           Ma/Ax                                10’43    8,5/9     

2022 Decca         Sung Who Yang/E.Pace    10’06    8/9,5

2023 DolceVolta Gary Hoffman/David Selig   10’10    8/9

 

Op. 69 Sonata cello y piano 3 La M (1807-08)

1940 EMI            Casals/Otto Schulhof        09’30+3’10+7’15              7,5/4

1953 Sony           Casals/R.Serkin                 13’27+5’42+9’30              9/5

1959 Warner       L.Hoelscher/Elly Ney       12’35+6’24+9’22              7/5

1960 DG              Fournier/Gulda                  12’56+5’22+8’38              8/6

1963 Philips        Rostropovich/Richter        11’59+5’31+8’31              8/5,5

1966 DG              Fournier/Kempff               09’10+5’36+7’06              6/6        

1966 EMI            Du Pré/Kovacevich           13’15+5’19+8’52              9/7,5

1967 Accord       A.Navarra/Pierre Sancan  13’10+5’43+8’38              7/6

1970 EMI            Du Pré/Barenboim            09’22+5’45+8’58              9/7,5

1972 EMI            Tortelier/Heidsieck           12’29+5’16+8’28              8/8

1979 Hungaroton M.Perényi/Deszö Ránki    12’29+5’27+8’39              7/7

1987 Decca         Harrell/Ashkenazy            13’39+5’08+8’33              8/8,5

2004 Philips        Adrian&Alfred Brendel    12’38+5’29+8’39              8,5/9     

2008 Avie            A.Meneses/M.Pressler      13’08+5’56+9’00              8/8,5

2010 Hyperion    D.Müller-Schott/A.Hewitt12’57+5’11+9’02               7/8

2016 Erato          G.Capuçon/Frank Braley  12’05+5’28+8’32              7/9

2016 Onyx          Kirschbaum/Shai Wosner 12’48+5’42+8’53              7,5/8

2016 Solé            Gutiérrez Arenas/C.Park   13’20+5’40+9’10              7,5/9

2021 Sony           Ma/Ax                                13’31+5’29+9’01              8,5/9

2022 Decca         Sung Who Yang/E.Pace    13’19+5’04+8’35              6/9,5

2022 Pentatone   Weilerstein/Inon Barnatan 13’26+5’22+8’40              9/9,5

2023 DolceVolta Gary Hoffman/David Selig   12’51+5’20+8’44              7/9

 

Op. 70/1 Trío piano, violín y cello 5, Re M “De los espíritus” o “Espectro” (1808)

1961 Philips        Engel/Végh/Casals                          07’41+11’55+8’48            8,5/7

1966 EMI            H. & Y.Menuhin/Gendron               07’34+09’42+8’46            9/7

1967 Sony           Istomin/Stern/Rose                          06’35+10’53+8’06            7,5/7,5

1970 DG              Kempff/Szeryng/Fournier               07’26+09’09+8’59            6,5/8

1970 EMI            Barenboim/Zukerman/Du Pré         07’39+13’03+6’18            10/8

*1970 Nupen      Barenboim/Zukerman/Du Pré         07’27+12’40+6’10            10/8

1982 Philips        Trío Beaux Arts                                10’14+11’39+8’11            7,5/8,5

1984 Supraphon Trío Suk                                            06’40+08’41+8’06            7,5/8

1984 Teldec         Trío Haydn Viena                             06’59+08’41+6’15            7,5/8

1986 EMI            Ashkenazy/Perlman/Harrell            06’58+10’15+6’01            8/8

2002 Hyperion    Trío Florestan                                   09’59+08’27+7’36            5/8,5

2012 HMundi     Trío Wanderer                                  09’32+09’50+7’43            6/8

2017 Gramola     Trío Van Beethoven                         06’50+10’14+8’13            7,5/9

2020 Erato          Frank Braley/R.&G.Capuçon         06’52+09’52+8’17            7,5/9

2020 Naïve          Trío Sora                                           09’39+10’29+7’31            7/8,5

2020 DG              D.&M.Barenboim/Soltani               07’30+12’02+6’16            9,5/9

*2021 BelAir      D.&M.Barenboim/Soltani               07’42+11’55+6’28            10/8,5

2024 Bis              Trío Sitkovetsky                               10’03+10’41+8’14            7,5/9

 

Op. 70/2 Trío piano, violín y cello 6 Mi b M (1808)

1964 RCA           Pennario/Heifetz/Piatigorsky          09’33+5’19+4’45+5’56    6/7

1966 EMI            H. & Y.Menuhin/Gendron               09’33+5’31+5’53+7’07    9/7

1967 Sony           Istomin/Stern/Rose                          12’04+5’15+7’55+8’00    8/7,5

1970 DG              Kempff/Szeryng/Fournier               11’13+5’22+7’06+8’08    6/8

1970 Arkadia      Barenboim/Zukerman/Du Pré         09’02+5’39+7’19+7’45    9,5/7

1970 EMI            Barenboim/Zukerman/Du Pré         09’30+5’43+7’38+8’07    10/8

1981 Philips        Trío Beaux Arts                                10’22+5’37+5’32+7’58    7/8,5

1984 Supraphon Trío Suk                                            10’10+5’10+7’07+7’57    8/8

1984 Teldec         Trío Haydn Viena                             10’24+5’29+6’39+6’28    7/8

1986 EMI            Ashkenazy/Perlman/Harrell            11’04+5’14+7’21+7’58    8,5/8

2002 Hyperion    Trío Florestan                                   10’05+4’45+6’32+7’49    6/8,5

2012 HMundi     Trío Wanderer                                  10’07+4’55+6’38+7’50    6,5/8

2014 HMundi     A.Melnikov/I.Faust/J.G.Queyras    10’18+5’16+6’32+7’57    6/8,5

2016 Gramola     Trío Van Beethoven                         10’36+5’12+6’46+7’42    8/9

2020 Naïve          Trío Sora                                           09’29+5’22+7’06+7’29    7/8,5

2020 Bis              Trío Sitkovetsky                               10’21+5’30+6’58+8’09    7/9

2020 DG              D.&M.Barenboim/Soltani               10’35+5’29+4’59+8’40    9,5/9

 

Op. 71 Sexteto 2 clarinetes, 2 fagotes y 2 trompas Mi b M (1796)

1970 DG              Miembros OFilBerlín       9’30+4’24+2’56+3’52      8,5/7,5

1976 Philips        ConjVientoHolandés         7’36+4’06+2’56+4’09      8/8

1985 ASV            SolVientoOCámEuropa    8’47+4’01+2’55+3’55      7,5/8,5

1993 Decca         Octeto de Viena                 8’26+4’33+2’26+3’27      9/9

1997 CPO            Consortium Classicum     9’41+4’13+2’50+3’39      8/8

2011 Tudor          ScharounEnsembleBerlin 8’28+4’00+2’30+3’44      8,5/9

 

Op. 74 Cuarteto cuerda 10 Mi b M “De las arpas” (1809)

1952 Intense        Végh                    08’51+09’50+6’02+6’39  8/6

1961 Erato          Húngaro               09’16+08’43+5’01+6’50  8/7

1970 Sony           Juilliard               08’35+10’26+5’00+6’44  7/7

1971 Philips        Italiano                10’16+10’05+5’25+6’48  8/8

1979 EMI            Alban Berg          09’23+09’29+5’06+6’30  8,5/8,5

1979 Decca         Gabrieli               10’14+10’03+5’09+6’40  8/8,5

1983 ASV            Lindsay               10’39+10’26+5’23+7’08  7/8

1984 DG              Melos                   09’51+08’59+4’54+6’17  8,5/9

1989 Hyperion    Delmé                  10’24+10’54+5’41+7’07  7/8

*1991 EMI          Alban Berg          09’23+08’35+5’10+6’15  8,5/8

1993 RCA           Tokio                    09’38+09’08+4’57+6’40  9,5/9,5

2002 Decca         Takács                 09’39+10’53+4’50+6’15  9/9,5

2009 HMundi      Tokio                    09’36+09’42+5’05+6’38  8,5/9

2012 Alpha          Belcea                  09’50+09’43+4’43+7’02  9/9

2020 Erato          Ébène                   09’23+10’16+5’01+6’53  8,5/9

2021 Çedille       Dover                   09’31+09’35+4’55+7’01  7,5/8,5

2024 Signum       Calidore               09’41+10’13+4’57+6’45  7,5/8